اثر مورفوتکتونیک دشت ساحلی زاگرس بر نحوه استقرار تپه‌های ماسه‌ای غرب جلگه استان خوزستان

فعالیت‌­های تکتونیکی در شکل­‌گیری، ‌استقرار و تحول عوارض سطح زمین و همچنین، فرایندهای فرسایشی تأثیرگذار هستند. وجود چندین گسل و تاقدیس در غرب جلگه خوزستان نیز زمینه‌­ساز تحولاتی در تغییر مورفولوژی و استقرار عوارضی مانند تپه­‌های ماسه‌­ای شده‌­اند. بنابراین، هدف از این پژوهش، شناخت و نحوه اثرگذاری فعالیت‌­های تکتونیکی بر مورفولوژی و رفتار تپه­‌های ماسه‌­ای غرب جلگه خوزستان است. بدین­‌منظور، از نقشه­‌های توپوگرافی با مقیاس 1:250000، تصاویر ماهواره‌­ای لندست و IRS مربوط به سال­‌های 1991، 1998، 2002 و 2006 میلادی، اطلاعات زمین‌­شناسی مانند لایه­­ سازندهای زمین‌­شناسی، ساختارهای زمین‌­ساختی (مانند گسل­‌ها، تاقدیس‌­ها و ناودیس‌­ها)، نقشه ژئومورفولوژی، محیط‌­های رسوبی و شبکه آبراهه­­‌ها به‌­عنوان ابزارهای پژوهش استفاده شد. همچنین، با اتکا به یافته‌­های میدانی و تکنیک‌­های ژئومورفیک به روش مقایسه­‌ای به تجزیه و تحلیل داده‌­ها اقدام شد. نتایج حاصل از شاخص‌­های ژئومورفولوژی مانند ضریب پیچش و انتگرال هیپسومتری نشان داد، منطقه مورد مطالعه به‌­شدت از فعالیت­‌های تکتونیکی متأثر بوده و واحدهای مورفوتکتونیک مانند تاقدیس‌­های حمیدیه-اهواز، زین­‌العباس و تاقدیس ابوالغریب، نقش به­‌سزایی در نحوه استقرار و برای انتشار تپه‌­های ماسه‌­ای دارند. با این وجود، عوامل ثانویه دیگری مانند جهت وزش باد و الگوی جریان رودخانه کرخه تا حدودی باعث بهم­‌خوردگی روند کلی تپه­‌های ماسه‌­ای و ایجاد فرسایش و انتقال رسوب از تپه­‌های ماسه‌­ای به دشت­‌های سیلابی و کانون­‌های گرد و غبار اصلی و محلی در غرب جلگه خوزستان می­‌شود. بنابراین، یافته­‌های این پژوهش می‌­تواند به تأمین اطلاعات مورد نیاز برای حفاظت خاک در برابر فرسایش بادی در استان و به‌­خصوص در کانون شماره یک گرد و غبار (هورالعظیم) و کنترل فرسایش و رسوب در پایاب حوزه آبخیز رودخانه کرخه منجر شود.